W ostatnim wpisie poruszyłem kwestię kupna i sprzedaży gruntów rolnych. Dzisiaj chciałbym wyczerpać temat do końca i opowiedzieć o tym, jak wygląda zniesienie współwłasności nieruchomości rolnej (w szczególności w przypadku działu spadku oraz rozwodu). Na dzień pisania artykułu (24.05.2019 r.) nowelizacja ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego czeka na podpis Prezydenta. Za kilka dni powinna zatem wejść w życie. Jej treść jest dostępna >> TUTAJ <<.
W dzisiejszym wpisie nie będę powielał informacji wskazanych we wspomnianym wcześniej artykule. Zachęcam zatem do przeczytania również poprzedniego artykułu >> TUTAJ <<, aby w pełni zrozumieć proces zniesienia współwłasności nieruchomości rolnej.
Zniesienie współwłasności – ogólne informacje
Mówiąc o zniesieniu współwłasności nieruchomości trzeba wspomnieć o ogólnych zasadach dotyczących tego procesu. Ogólnie rzecz biorąc, każdy ze współwłaścicieli w dowolnej chwili może zażądać zniesienia współwłasności. Jeżeli wszyscy współwłaściciele są zgodni, co do sposobu jej zniesienia, sprawę można załatwić szybko (i trochę drożej) u notariusza lub w sądzie (trochę taniej, ale z reguły dłużej). Jeżeli nie mogą się dogadać w tej kwestii, konieczne jest założenie sprawy sądowej o zniesienie współwłasności nieruchomości.
W takim przypadku zniesienie współwłasności może nastąpić poprzez:
- podział fizyczny (np. podzielenie działki na dwie odrębne),
- przyznanie nieruchomości jednemu ze współwłaścicieli i nakazanie mu spłaty pozostałych współwłaścicieli,
- egzekucyjną sprzedaż nieruchomości i podział pieniędzy z niej uzyskanych pomiędzy współwłaścicieli.
Trochę inaczej wygląda sytuacja przy znoszeniu współwłasności po rozwodzie, albo w ramach działu spadku. Poniżej opiszę te sytuacje odnosząc je konkretnie do nieruchomości rolnych.
Zniesienie współwłasności nieruchomości rolnej
Zniesienie współwłasności nieruchomości rolnej jest nieco trudniejsze, niż nieruchomości “zwykłej” tj. nie rolnej. Ustawodawca nałożył bowiem pewne obowiązki na nabywcę nieruchomości rolnej. Na szczęście, po wejściu w życie zmian, obowiązki te są mniejsze i nie dotyczą wszystkich nabywców.
Po pierwsze, zgodnie z nadchodzącą nowelizacją, jeżeli nabycie nieruchomości rolnej następuje w efekcie:
- zniesienia wspówłasności,
- podziału majątku wspólnego po ustaniu małżeństwa,
- oraz działu spadku
to nie stosujemy do takiego nabycia ogólnych przepisów mówiących o tym, że ziemię rolną może nabyć tylko rolnik indywidualny.
Z uwagi na powyższe, od momentu wejścia nowelizacji w życie, nabycie nieruchomości rolnej będące wynikiem zniesienia współwłasności, działu spadku lub podziału majątku po rozwodzie następuje na zasadach ogólnych, tj. bez ograniczeń wynikających z ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Nabyć taką nieruchomość może zatem każdy.
Jeśli zainteresował Cię artykuł i doceniasz to co robię kliknij tutaj i subskrybuj mój blog.
Obowiązki nabywcy nieruchomości rolnej
Choć nabyć nieruchomość rolną w wyniku zniesienia współwłasności będzie mógł każdy, to dalej ciążyć będą na tej osobie pewne obowiązki. Najważniejszym z nich jest konieczność prowadzenia gospodarstwa rolnego przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia nieruchomości. Ponadto gospodarstwo musi być prowadzone osobiście. W trakcie tego okresu nie można zbyć nieruchomości.
Jeżeli jest to uzasadnione ważnym interesem nabywcy lub interesem publicznym, Dyrektor Generalny Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR) może wyrazić zgodę na zbycie nieruchomości rolnej.
Powyższe regulacje nie dotyczą jednak nieruchomości nabytej wskutek działu spadku. Ustawa nie wspomina jednak w tym miejscu o zniesieniu współwłasności lub podziale majątku po rozwodzie. Trzeba zatem przyjąć, że nabycie nieruchomości rolnej w tych dwóch przypadkach wiąże się z koniecznością prowadzenia gospodarstwa rolnego przez kolejnych 5 lat.
Dział spadku – nieruchomość rolna
Dział spadku jest niejako kolejnym etapem postępowania spadkowego, po tym, jak notarialnie, albo sądowo ustalono, w jakich częściach spadek przysługuje konkretnym spadkobiercom. Więcej na ten temat mogą Państwo przeczytać >> TUTAJ <<.
Nieruchomość wchodzącą w skład spadku, spadkobiercy mogą samodzielnie podzielić między sobą i swoje ustalenia potwierdzić u notariusza. W przypadku braku zgody, konieczna jest droga sądowa. W przypadku działu spadku nabycie nieruchomości rolnej nie wiąże się z koniecznością prowadzenia gospodarstwa rolnego przez kolejnych 5 lat.
Samo postępowanie o dział spadku często jest skomplikowane i długotrwałe. Dużą rolę odgrywają tutaj zgromadzone dowody. Więcej na ten temat pisałem >> TUTAJ <<.
Podział nieruchomości rolnej po rozwodzie
Podział nieruchomości po rozwodzie to tak naprawdę temat na odrębny, długi wpis. Podzielić nieruchomość można fizycznie (na dwie odrębne nieruchomości rolne), albo dokonać podziału cywilnego tj. sprzedać nieruchomość i podzielić uzyskane pieniądze. Można również przyznać nieruchomość jednemu z byłych małżonków i nakazać mu spłatę drugiego. Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku podziału nieruchomości rolnej po rozwodzie istnieje, opisany wyżej, obowiązek prowadzenia gospodarstwa rolnego przez nabywcę przez 5 lat od dnia nabycia.